Nhịp sống hiện đại, đặc biệt ở các thành phố lớn hiện nay, đã khiến nhiều người liên tục phải đối mặt với áp lực. Và khi áp lực dần trở thành một phần trong công việc và cuộc sống mà ta khó tránh khỏi, việc tìm đến dịch vụ tham vấn - tư vấn tâm lý, nhận sự trợ giúp từ chuyên gia tâm lý dần trở thành một giải pháp hiệu quả để bảo vệ sức khỏe tâm lý.
Nhịp sống hiện đại, đặc biệt ở các thành phố lớn hiện nay, đã khiến nhiều người liên tục phải đối mặt với áp lực. Và khi áp lực dần trở thành một phần trong công việc và cuộc sống mà ta khó tránh khỏi, việc tìm đến dịch vụ tham vấn - tư vấn tâm lý, nhận sự trợ giúp từ chuyên gia tâm lý dần trở thành một giải pháp hiệu quả để bảo vệ sức khỏe tâm lý.
Với khách hàng cá nhân, dịch vụ tham vấn - tư vấn tâm lý hỗ trợ đa dạng vấn đề, thường được phân loại dựa theo độ tuổi, theo dạng rối nhiễu tâm lý, hay các biến cố, thay đổi theo từng giai đoạn phát triển trong cuộc đời.
Đối với độ tuổi, chúng ta có dịch vụ tham vấn - tư vấn tâm lý cho trẻ em, trẻ vị thành niên, người trưởng thành, hay người trung niên. Ta thấy rằng các vấn đề tâm lý của trẻ vị thành niên và của người trung niên sẽ có sự khác biệt lớn. Do đó, ta cần tìm nhà tâm lý với kinh nghiệm phù hợp để được hỗ trợ tốt nhất.
Đối với các dạng rối nhiễu tâm lý, khách hàng có thể nghi ngờ hoặc cần chẩn đoán chính xác bệnh tâm lý, dựa trên các triệu chứng được ghi nhận trong một khoảng thời gian nhất định. Nếu khách hàng chẩn đoán ra bệnh và có nhu cầu hỗ trợ, khách hàng sẽ làm việc cùng nhà tâm lý, thường là theo một lộ trình, để được can thiệp hiệu quả.
Có rất nhiều biến cố, thay đổi lớn nhỏ trong cuộc sống làm chúng ta khủng hoảng, gặp khó khăn trong việc thích nghi. Đó có thể là những điều không ai mong muốn xảy ra như chấn thương, tai nạn, bạo hành, chứng kiến sự ra đi của người thân, hoặc những sự kiện quan trọng trong đời như kết hôn, làm cha/mẹ, lên chức trong công việc, thi cử,... Không phải ai cũng có khả năng tự xoay sở trước những thay đổi trong cuộc sống, dựa vào những thương tổn trong quá khứ, khả năng chịu đựng, hay những mối quan hệ thân cận xung quanh. Việc tìm đến sự trợ giúp từ các chuyên gia tâm lý - những người có nhiều năm kinh nghiệm trong việc giải quyết các vấn đề tương tự - có thể là lựa chọn hữu ích cho nhiều người. Ví dụ, có nhiều chuyên gia tâm lý chỉ cung cấp dịch vụ tư vấn tâm lý hôn nhân, tình cảm, gia đình.
Sau khi nhận bằng đại học, các bác sĩ tâm thần tham vọng sẽ theo học trường y trong bốn năm, sau đó hoàn thành một năm đào tạo (thực tập) tại một bệnh viện nơi họ chăm sóc bệnh nhân với nhiều tình trạng bệnh khác nhau. Sau đó, họ phải dành ít nhất ba năm trong một chương trình nội trú chuyên khoa tâm thần, nơi họ học về thần kinh học, chẩn đoán và điều trị các tình trạng sức khỏe tâm thần, các hình thức trị liệu tâm lý khác nhau và thuốc điều trị tâm thần, cũng như các phương pháp điều trị khác. Ở Mỹ, các bác sĩ tâm thần có thể được cấp chứng chỉ nếu họ vượt qua kỳ kiểm tra do Hội đồng Tâm thần và Thần kinh Hoa Kỳ đặt ra. Trở thành hội đồng được chứng nhận là bắt buộc đối với bất kỳ ai muốn được chứng nhận trong một chuyên ngành phụ của tâm thần học. Các chuyên ngành của tâm thần học bao gồm: - Tâm thần học trẻ em và thanh thiếu niên - Tâm thần học lão khoa - Pháp y (pháp lý) tâm thần - Tâm thần học chất gây nghiện - Thuốc chăm sóc sức khỏe và giảm nhẹ (chăm sóc cuối đời) - Tâm thần học cộng đồng và sức khỏe cộng đồng - Khoa tâm thần khẩn cấp - Tâm thần học quân sự
Có rất nhiều lợi ích không thể bỏ qua khi sử dụng dịch vụ tham vấn - tư vấn tâm lý như:
Được lắng nghe mà không sợ bị phán xét. Khi tìm đến nhà tâm lý, thân chủ sẽ có không gian an toàn để chia sẻ chân thành, cởi mở, mà không lo sợ bị chỉ trích, phán xét, hay đánh giá.
Nhìn ra vấn đề trong suy nghĩ và cách xử lý vấn đề hiện tại. Đôi khi, cách ta phản ứng với những khó khăn, áp lực, mâu thuẫn trong cuộc sống lại không đem lại kết quả mong muốn, ảnh hưởng tới chất lượng công việc hoặc các mối quan hệ xung quanh. Nhà tâm lý, qua các kỹ năng trò chuyện và đặt câu hỏi, sẽ giúp thân chủ nhìn ra những khuôn mẫu hành vi hoặc cách phản ứng không phù hợp, từ đó tìm ra phương pháp thay đổi tích cực, phù hợp hơn.
Học cách đương đầu với những khó khăn trong cuộc sống. Khác với lầm tưởng của nhiều người, mục đích của dịch vụ tham vấn - tư vấn tâm lý không phải để nhà tâm lý đưa ra lời khuyên hay “dạy bảo” thân chủ giải quyết vấn đề theo cách của chuyên gia. Ngược lại, thông qua các buổi tư vấn, thân chủ được học cách nhận diện vấn đề và có những đề xuất để giải quyết chúng. Mọi quyết định sau cùng sẽ thuộc về thân chủ và nhà tâm lý không có quyền can thiệp hay đánh giá.
Trong cuộc sống bận rộn và nhiều áp lực như hiện nay, việc có thời gian để quan sát và nhìn nhận các vấn đề tâm lý là điều không dễ. Do đó, đầu tư thời gian để kết nối và trò chuyện với chuyên gia sẽ giúp thân chủ giải quyết nhanh chóng vấn đề, đồng thời có thêm các kỹ năng để đương đầu với những khó khăn tâm lý trong tương lai.
Hiệu quả của dịch vụ tham vấn - tư vấn tâm lý tùy thuộc rất lớn vào mức độ hợp tác và mối quan hệ giữa thân chủ - nhà tâm lý. Do đó, khi thấy người thân, bạn bè, hoặc con cái có những thay đổi đáng lưu tâm trong khí sắc, thói quen sinh hoạt, hay vừa trải qua một biến cố lớn, bạn cần dành thời gian hỏi han, trao đổi với họ về những gì bạn có thể hỗ trợ. Sự cảm thông và chia sẻ từ những người thân cận vẫn đóng vai trò lớn trong quá trình phục hồi sức khỏe tâm lý của mọi người.
Nếu người thân, bạn bè, hay con cái của bạn còn ngại ngần, chưa tin tưởng với dịch vụ tham vấn - tư vấn tâm lý, bạn có thể trao đổi để biết thêm những khúc mắc của họ, hay những gì họ còn e ngại. Ngoài ra, việc tìm đến chia sẻ từ những người đã từng sử dụng dịch vụ cũng giúp họ đưa ra quyết định tốt hơn.
Nếu bạn đang nghi ngờ mình có vấn đề tâm lý và không có khả năng tự giải quyết, đó là lúc bạn có thể cân nhắc tìm đến sự trợ giúp từ nhà tâm lý.
Bạn có thể tìm đến dịch vụ tham vấn - tư vấn tâm lý khi đang gặp những tổn thương tâm lý, hoặc đang vật lộn với những cảm xúc thất thường, khó kiểm soát trong hơn 2 tuần liên tiếp, dẫn đến tình trạng:
Không tham gia các hoạt động sinh hoạt cá nhân như tắm rửa, dọn dẹp,...
Không thể giao tiếp và duy trì hiệu quả các mối quan hệ trong xã hội
Không thể làm việc, mất tập trung kéo dài, liên tục trì hoãn công việc
Mất hứng thú và động lực để làm mọi việc, kể cả những việc mình yêu thích
Bạn có thể cần tìm đến chuyên gia khi nhận thấy các hiện tượng như:
Không thể quản lý cảm xúc bản thân (liên tục lo lắng, căng thẳng kéo dài, thường xuyên cảm thấy bức bối, khó chịu,...)
Thời gian ngủ thất thường (mất ngủ hoặc ngủ li bì)
Có suy nghĩ và ý định tự hại, tự sát, hoặc làm hại người khác
Sử dụng, lạm dụng các chất kích thích (rượu bia, thuốc lá, chất gây nghiện,...)
Khi có các biến cố xoay quanh các mối quan hệ thân thiết, bạn cũng có thể tìm đến dịch vụ tư vấn tình cảm, tư vấn hôn nhân - gia đình,...
Mâu thuẫn trong gia đình. Đó có thể là mâu thuẫn giữa vợ - chồng, giữa cha mẹ - con cái, hoặc giữa các thế hệ trong gia đình. Các vấn đề có thể tới từ việc giao tiếp, trò chuyện, bày tỏ quan điểm, phân chia trách nhiệm trong gia đình,...
Tư vấn cho các cặp đôi khi sắp cưới/mới cưới; các trường hợp ly hôn; mâu thuẫn giữa vợ chồng trong giai đoạn thai sản
Mâu thuẫn trong môi trường làm việc, học tập, dẫn đến tình trạng kiệt sức (burnout), căng thẳng,...
Khi một biến cố, sự kiện xảy ra như tai nạn, chứng kiến sự ra đi của người thân, sang chấn sau khi bị lạm dụng, bạo hành,... và bạn không thể vượt qua nỗi ám ảnh, hãy cân nhắc tìm đến các nhà trị liệu tâm lý để được điều trị.
Ngoài ra, các thông tin về rối loạn tâm lý trên Internet có thể khiến bạn hoang mang, sợ hãi, không biết mình có đang gặp phải vấn đề tâm lý hay không,... Thay vì tự tìm hiểu và tự “chẩn đoán”, bạn có thể tìm đến nhà tâm lý để có câu trả lời chính xác nhất. Trong trường hợp bạn thực sự có vấn đề tâm lý, bạn sẽ được chẩn đoán, đánh giá và xây dựng lộ trình điều trị phù hợp, hiệu quả.